Kaart (cartografie) - Gorredijk

Gorredijk (Fries: De Gordyk of De Gerdyk) is het grootste dorp in de gemeente Opsterland, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten oosten van Heerenveen en ten zuidwesten van Drachten. Het dorp telde in inwoners.

Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Oosterend en Kortezwaag. Die laatste was tot 1962 een zelfstandig dorp. Gorredijk en Kortezwaag vormde dan een dubbeldorp als Gorredijk-Kortezwaag, maar na enkele jaren werd besloten dit te verkorten tot Gorredijk en zo werd het oudere Kortezwaag per 1969 een buurtschap van Gorredijk.

Door het centrum van Gorredijk loopt de Opsterlandse Compagnonsvaart. Gorredijk is een zogenaamde "Vlecke" die door turfwinning is ontstaan. Gorredijk was in het verleden met name de plaats waar spullen werden ingevoerd, opgeslagen en verhandeld.

In Gorredijk werd veel turf doorgevoerd, met name uit de streek achter Tijnje. Er was in de regio bittere armoede. Jacob van Lennep zegt er in 1823 het volgende over: 'Iets westelijker dan het Heereveen ligt de Gordijcke, waar nog eenige halve wilden of holbewoners woonen, wier huizen half onder den grond zijn en die van roof en bedelarij leven. Van de drie misdadigers welke in Friesland gevonnisd worden is er één uit die plaats.'

Vroeger zag Gorredijk er anders uit. Uitgestrekte hoogveengebieden bedekten Zuidoost-Friesland. Dit veen werd later afgegraven en deze "industrie" trok heel wat mensen naar deze toen schaars bevolkte streken. De oorspronkelijke bewoners waren boeren. Zij verbouwden: boekweit, haver, rogge, erwten, bonen, vlas en kruiden. Verder hielden ze schapen en bijen. Runderen werden nog maar weinig gehouden.

De Kortezwaagster boeren zullen misschien hun hooi voor een deel hebben gehaald uit de lage landen tussen Tijnje en Terwispel. Ze zullen ook wel stukjes heide hebben ontgonnen in en bij de Gorrevenen, die in de richting van het huidige Jubbega gelegen waren. Deze Gorrevenen werden in de zeventiende eeuw door de Heren Compagnons afgegraven. Vooral Jonker Dekema had hier veel bezittingen. Jonkersland had ook Dekema's land kunnen heten.

Voor het vervoer van turf was een kanaal nodig. In 1622 was dit er nog niet, maar in 1630 wordt het genoemd. Het doorgraven van de Hegedyk omstreeks 1631 wordt beschouwd als “beginpunt” van de veenkolonie Gordijk. Er kwam dus een kanaal naar de Gorrevenen. Er kwam een eerste huis bij de "Hooge wech", spoedig gevolgd door meerdere. Over het gat in de dijk kwam een hooghout, waar de turfscheepjes met gestreken mast onderdoor konden varen. In 1633 is sprake van: "Seeckere huijs, seuen roede lang en twee voet breet, staende te corteswagen bij de hoogewech en de Heerensloot".